Ngày 27/10/2025 vừa qua, Bộ Tài Chính Việt Nam đã ban hành Thông tư 99/2025/TT-BTC- tạo ra một “cú hích” mạnh trong cộng đồng tài chính – kế toán và hệ thống quản trị doanh nghiệp tại Việt Nam. Không chỉ đơn thuần là một văn bản thay thế cho Thông tư 200 đã tồn tại hơn một thập kỷ, Thông tư 99 là sự thay đổi toàn diện nền tảng kế toán doanh nghiệp và mở đường cho việc hội nhập sâu hơn với các chuẩn mực quốc tế.
1. Chi tiết về Thông tư 99 và các thay đổi liên quan đến Chuẩn mực kế toán VAS
Thông tư 99/2025/TT-BTC được thiết kế như một phiên bản hiện đại hóa của hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam, thay thế toàn bộ Thông tư 200/2014/TT-BTC. So với văn bản cũ, Thông tư 99 mang tính đổi mới sâu rộng, tác động vào gần như tất cả các thành phần của hệ thống kế toán doanh nghiệp: từ hệ thống tài khoản, tiêu chí ghi nhận, phương pháp hạch toán, đến hệ thống chứng từ, sổ sách và báo cáo tài chính.
Điểm thay đổi đầu tiên và quan trọng nhất là thay đổi về Hệ thống tài khoản kế toán (CoA). Thông tư 99 cho phép doanh nghiệp chủ động thiết kế, bổ sung hoặc điều chỉnh các tài khoản cấp 2, cấp 3 theo đặc thù hoạt động. Đồng thời, nhiều tài khoản mới phản ánh đúng bản chất giao dịch của thời đại được bổ sung: tài khoản về tài sản sinh học, tài sản cải tạo – nâng cấp, các khoản thuế đặc thù, cổ tức phải trả, các khoản điều chỉnh theo chuẩn mực quốc tế… Một số tài khoản cũ vốn tồn tại từ Thông tư 200 nhưng không còn phù hợp cũng được bãi bỏ. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp cần khẩn trương rà soát, kiểm tra và cập nhật lại hệ thống tài khoản hạch toán mới nhất trên hệ thống ERP, chuyển đổi số dư sang tài khoản mới phù hợp đối với các tài khoản bị bãi bỏ và bổ sung các tài khoản mới theo các nghiệp vụ thông tư 99 yêu cầu.
Tiếp theo, Cấu trúc bộ báo cáo tài chính cũng có sự thay đổi đáng kể. Báo cáo tình hình tài chính thay thế Bảng cân đối kế toán, phân loại lại tài sản và nợ phải trả theo tính thanh khoản và bản chất kinh tế. Các thuyết minh báo cáo tài chính chi tiết, chuẩn hóa, yêu cầu doanh nghiệp phải có dữ liệu minh bạch và đầy đủ hơn so với trước. Đây là bước đi quan trọng để hướng VAS tiến gần hơn Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS).
Một thay đổi trọng yếu khác là yêu cầu doanh nghiệp xây dựng quy chế kế toán nội bộ, tăng cường kiểm soát rủi ro, phân quyền rõ ràng trong quy trình ghi nhận, phê duyệt và lưu trữ dữ liệu. Điều này buộc các doanh nghiệp cần thiết lập phân quyền, các luồng vận hành và xây dựng hệ thống báo cáo quản trị nội bộ doanh nghiệp trên hệ thống ERP.
Ngoài ra, Thông tư 99 cho phép doanh nghiệp sử dụng ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ kế toán nếu phù hợp với hoạt động thực tế, kèm theo quy định cụ thể về cách chuyển đổi khi lập báo cáo tài chính. Điều này dẫn tới yêu cầu ERP phải hỗ trợ song song: ghi nhận theo đơn vị tiền tệ vận hành và chuyển đổi trình bày
Có thể thấy, Thông tư 99 không chỉ tạo ra thay đổi về mặt chuẩn mực kế toán mà còn buộc doanh nghiệp phải tái cấu trúc hệ thống công nghệ kế toán – tài chính đang vận hành.
Những thay đổi lớn về Hệ thống tài khoản kế toán (CoA), Cấu trúc bộ báo cáo tài chính, … cho thấy Thông tư 99 đang định hình lại cách doanh nghiệp phản ánh bản chất giao dịch trong VAS. Khi nền tảng kế toán thay đổi, hệ thống vận hành đi kèm cũng cần được điều chỉnh cho phù hợp. Chính vì vậy, những cập nhật này sẽ tiếp tục tác động trực tiếp đến các phần mềm quản trị ERP, nơi toàn bộ quy trình và dữ liệu kế toán được tự động hóa và kết nối thành một hệ thống thống nhất theo chuẩn mới.
2. Ảnh hưởng của Thông tư 99 đến các Hệ thống Quản trị doanh nghiệp ERP
Việc thay đổi các tài khoản thanh toán buộc doanh nghiệp phải cập nhật toàn bộ cấu hình tài khoản, bao gồm thêm mới, sửa tên, đổi mã, khóa hoặc loại bỏ tài khoản không còn sử dụng. Những thay đổi này không chỉ nằm ở mô-đun FI (Finance) mà còn ở các mô-đun CO (Controlling), MM (Materials Management), PP (Production Planning), AA (Asset Accounting) và cả SD (Sales & Distribution).
Đặc biệt, với SAP S/4HANA hoặc các ERP tương tự, tài khoản thay đổi sẽ ảnh hưởng đến cách hệ thống tự động sinh bút toán từ các nghiệp vụ mua – bán – sản xuất. Nếu không được cấu hình lại đúng cách, hệ thống sẽ phát sinh lỗi định khoản, sai lệch số liệu hoặc ngừng hoạt động của các quy trình tự động.
Sự bổ sung các tài khoản mới như tài sản sinh học hay cải tạo tài sản khiến doanh nghiệp phải rà soát, chỉnh sửa và bổ sung danh mục nhóm tài sản (Asset class), thiết lập các khu vực khấu hao và cập nhật quy trình ghi nhận tài sản cố định. Với doanh nghiệp sản xuất, việc chuyển đổi tài khoản giá vốn hoặc tập hợp chi phí từ TK 631 (Giá thành sản xuất) sang TK 154 (tài khoản kế toán Chi phí sản xuất, Kinh doanh dở dang) (nếu có) làm thay đổi cấu hình PP và CO-PC, tác động trực tiếp đến tính giá thành.
Ngoài ra, thay đổi cấu trúc báo cáo tài chính buộc doanh nghiệp phải cập nhật Phiên bản Báo cáo Tài chính (FSV), sắp xếp lại các chỉ tiêu, sửa tên các hạng mục theo đúng mẫu Thông tư 99. Các báo cáo FI và CO cần đồng bộ với cấu trúc mới để đảm bảo báo cáo tài chính xuất ra từ ERP phù hợp với biểu mẫu hợp pháp.
Về cơ bản các phần mềm ERP quốc tế như SAP, Oracle xuất phát từ các nguyên tắc kế toán quốc tế đã đáp ứng hầu hết các yêu cầu tuân thủ Thông tư 99 của doanh nghiệp tuy nhiên vẫn có một số điểm cần cập nhật để hỗ trợ doanh nghiệp có thể quản trị hệ thống đúng chuẩn và hiệu quả hơn nữa
3. Bài toán chuyển đổi mà doanh nghiệp không thể chậm trễ - Hành động ngay cùng CMC Consulting
Dựa trên nhu cầu cấp thiết của doanh nghiệp và đặc thù của Thông tư 99, CMC Consulting đã xây dựng một bộ giải pháp chuyển đổi chuẩn hóa cho hệ thống SAP ERP, đảm bảo cả yếu tố tuân thủ và yếu tố vận hành ổn định.
Cập nhật hệ thống tài khoản theo Thông tư 99 (thêm, sửa, xóa, khóa tài khoản)
Bước đầu tiên mà CMC Consulting thực hiện là cập nhật hệ thống tài khoản theo Thông tư 99. Các chuyên gia phân tích toàn bộ chart of accounts (CoA) hiện hữu của doanh nghiệp, đối chiếu với danh mục tài khoản theo Thông tư 99 và xây dựng bộ quy tắc thêm mới, sửa tên, đổi mã và khóa các tài khoản không còn được phép sử dụng. Việc này không chỉ giúp hệ thống sạch và chuẩn hóa hơn mà còn đảm bảo tính đồng nhất giữa FI,CO và các mô-đun liên quan.
Hỗ trợ chuyển đổi số dư các tài khoản thay đổi (TK 2413 sang TK 2414, TK 338 sang TK 332, TK 441, 466 sang TK 418)
Sau khi cập nhật tài khoản, chúng tôi tiến hành chuyển đổi số dư của các tài khoản thay đổi. Quy trình này được thực hiện một cách kiểm soát chặt chẽ: trước tiên đối chiếu số dư đầu kỳ, sau đó chuyển đổi sang tài khoản mới như tài khoản 2413 sang 2414, 338 sang 332 hoặc 441, 466 sang 418… Việc chuyển đổi không chỉ là thao tác kỹ thuật mà phải đảm bảo logic kế toán, khớp số liệu và phù hợp yêu cầu báo cáo. CMC Consulting thực hiện quá trình này thông qua công cụ chuyên dụng để đảm bảo tính chính xác và giảm thiểu sai sót.
Bổ sung nhóm tài sản (Asset Class) cho các tài khoản mới bổ sung (2414; 215)
Chúng tôi đồng thời bổ sung Asset Class cho các tài khoản mới liên quan tới tài sản cố định, bao gồm các Asset Class của tài sản sinh học (215) và tài sản cải tạo và nâng cấp (2414). Điều này giúp hệ thống SAP có đủ cấu trúc để quản lý khấu hao, phân bổ và theo dõi giá trị tài sản theo đúng chuẩn Thông tư 99.
Cập nhật cấu hình (Config) phân hệ PP và CO-PC đổi TK 631 sang TK 154 (Nếu có)
Với những doanh nghiệp sản xuất sử dụng tính giá thành, chúng tôi đã tiến hành cập nhật cấu hình PP và CO-PC, đặc biệt nếu doanh nghiệp quyết định chuyển TK 631 (giá thành chưa phân bổ) sang TK 154 (giá thành tập hợp chi phí theo đơn vị), đảm bảo rằng hệ thống định giá, phân bổ chi phí, kết chuyển chi phí sản xuất được thực hiện đúng theo logic mới. Việc này đòi hỏi điều chỉnh sâu trong routing, BOM, order type, cost element để quy trình sản xuất - kế toán chi phí khớp với quy định mới.
Sửa tên và các thông tin trên Header các báo cáo tài chính theo Thông tư 99
Bên cạnh đó, đội ngũ của chúng tôi còn rà soát toàn bộ các báo cáo tài chính đang sử dụng và tiến hành sửa tên, điều chỉnh header cũng như cấu trúc các chỉ tiêu theo đúng mẫu báo cáo của Thông tư 99. Đây là công việc chi tiết và đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về cả chuẩn kế toán lẫn kỹ thuật SAP. Sau cùng, phiên bản FSV cũng được cập nhật để phản ánh đầy đủ các thay đổi, giúp doanh nghiệp có thể lập báo cáo trực tiếp từ SAP mà không cần xử lý thủ công ngoài hệ thống.
Cập nhật cấu hình FSV cho các chỉ tiêu thay đổi trên báo cáo tài chính
CMC Consulting đã cập nhật cấu hình Báo cáo tài chính (FSV) để phản ánh chính xác các chỉ tiêu thay đổi trong báo cáo tài chính theo Thông tư 99. Điều này đảm bảo rằng khi doanh nghiệp khai thác hệ thống SAP để xuất báo cáo tài chính, dữ liệu được trích xuất đúng chuẩn, không cần xử lý thủ công bên ngoài, tránh sai sót, tiết kiệm thời gian và đảm bảo tuân thủ.
Đứng trước những thay đổi lớn từ Thông tư 99, nhiều doanh nghiệp vẫn còn loay hoay giữa việc cập nhật chuẩn mực, rà soát hệ thống tài khoản và điều chỉnh ERP sao cho đúng, đủ và kịp tiến độ. Hiểu rõ tính cấp thiết đó, CMC Consulting đã chủ động tiên phong, triển khai đồng loạt các hoạt động nghiên cứu, phân tích kỹ thuật và xây dựng giải pháp chuẩn hóa để sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi ngay khi cần.
Chúng tôi không chỉ phản ứng với quy định, chúng tôi đón đầu thay đổi để các doanh nghiệp không phải đối mặt một mình. Các nhà lãnh đạo muốn bảo đảm hệ thống kế toán – ERP vận hành trơn tru theo Thông tư 99, không gián đoạn, không rủi ro và hoàn toàn tuân thủ, thì đây chính là thời điểm vàng để hành động.
👉 Liên hệ CMC Consulting ngay hôm nay để trở thành những doanh nghiệp đầu tiên thích ứng nhanh, chuẩn hóa kịp thời và tự tin bước vào năm tài chính 2026!
CMC Consulting
05/12/2025
58
