Chi phí sản xuất đang không ngừng gia tăng khi giá nguyên vật liệu biến động, giá nhân công ngày càng đắt đỏ cùng với áp lực cạnh tranh gay gắt. Thực tế này khiến nhiều doanh nghiệp chao đảo khi phải đối mặt với tồn kho phình to, nguồn lực bị lãng phí và hiệu quả sản xuất sụt giảm. Vậy nên, vấn đề cho các doanh nghiệp được đặt ra không còn dừng ở việc “nên thay đổi hay không”, mà là thay đổi như thế nào để tối ưu chi phí sản xuất và nâng cao năng suất.
Trong bối cảnh đó, Just in Time (JIT) nổi lên như là lựa chọn quản lý giúp tối ưu hóa sản xuất và cung ứng, đồng thời tăng cường khả năng cạnh tranh trong bối cảnh nhiều biến động.
Just In Time là gì?
Just In Time (JIT) là mô hình quản lý sản xuất hiện đại, được thiết kế nhằm đảm bảo nguyên vật liệu, bán thành phẩm và thành phẩm luôn sẵn sàng “đúng sản phẩm – đúng số lượng – đúng thời điểm”. Cách tiếp cận này giúp doanh nghiệp giảm thiểu lãng phí, hạn chế tồn kho dư thừa, đồng thời tối ưu chi phí sản xuất và nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường.
JIT có nguồn gốc từ Toyota (Nhật Bản), được Kiichirô Toyoda khởi xướng và sau đó phát triển mạnh mẽ dưới sự dẫn dắt của Taiichi Ohno trong Hệ thống sản xuất Toyota. Triết lý này được hình thành nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất hiệu quả, linh hoạt và ít lãng phí nhất có thể.
Nguyên tắc cốt lõi của JIT được hình thành từ việc loại bỏ mọi lãng phí, tối ưu nguồn lực và tạo ra hiệu quả tối đa trong quá trình quản lý sản xuất. Trên thực tế, những nguyên tắc này cũng chính là những lợi ích mà doanh nghiệp có thể đạt được khi áp dụng JIT.
Lợi ích của Just In Time
Việc áp dụng mô hình Just in Time không chỉ giúp doanh nghiệp tinh gọn hoạt động mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực trong tối ưu chi phí sản xuất và nâng cao hiệu quả quản lý. Những lợi ích chính của Just in time có thể mang lại đối với hoạt động sản xuất bao gồm:
- Giảm thiểu lãng phí
JIT hướng tới việc loại bỏ các hoạt động không tạo giá trị, từ khâu tồn kho dư thừa, thời gian chờ đợi cho đến chi phí phát sinh do sản phẩm lỗi. Nhờ đó, doanh nghiệp giảm được những khoản chi phí ẩn khó kiểm soát. - Tăng hiệu quả sản xuất
Quy trình sản xuất được thiết kế liền mạch, đồng bộ với nhu cầu thực tế, giúp hạn chế gián đoạn. Doanh nghiệp có thể rút ngắn thời gian chu kỳ sản xuất, đẩy nhanh tốc độ đưa sản phẩm ra thị trường. - Kiểm soát số lượng và chất lượng sản phẩm
Với cơ chế sản xuất theo nhu cầu, JIT giúp doanh nghiệp tạo ra đúng số lượng cần thiết và kiểm soát chất lượng ngay trong từng công đoạn. Điều này giảm thiểu nguy cơ dư thừa hoặc phải tái sản xuất. - Giảm thiểu lượng hàng tồn kho
Một trong những ưu điểm lớn nhất của JIT là giảm lượng hàng hóa lưu kho không cần thiết. Nguyên vật liệu và bán thành phẩm chỉ được nhập và sản xuất khi có yêu cầu, từ đó giải phóng đáng kể không gian kho bãi. - Giảm chi phí lưu trữ
Khi tồn kho được hạn chế, chi phí bảo quản, quản lý và rủi ro hao hụt cũng được cắt giảm. Đây là yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả tài chính. - Giảm chi phí đầu tư
Doanh nghiệp không cần đầu tư quá nhiều vào diện tích kho bãi, thiết bị lưu trữ hay hệ thống dự trữ nguyên liệu. Nguồn lực có thể được phân bổ cho các hoạt động tạo giá trị cao hơn, như R&D hay cải tiến công nghệ.
Điều kiện để áp dụng JIT hiệu quả trong tối ưu chi phí sản xuất cho doanh nghiệp
Để mô hình Just in Time (JIT) thực sự phát huy giá trị và mang lại hiệu quả trong việc tối ưu chi phí sản xuất, doanh nghiệp cần đảm bảo một số điều kiện cốt lõi như sau:
- Dự báo nhu cầu chính xác
Dự báo nhu cầu là nền tảng quan trọng của JIT. Doanh nghiệp cần dựa trên dữ liệu lịch sử, kết hợp phân tích thị trường và áp dụng các công cụ hiện đại như ERP, AI Platform để đưa ra những dự báo sát thực tế. Việc cập nhật thường xuyên và liên tục sẽ giúp hạn chế rủi ro cung vượt cầu hoặc thiếu hụt nguồn hàng, từ đó đảm bảo sản xuất bám sát nhu cầu thực tế của thị trường. - Chuỗi cung ứng linh hoạt
Chuỗi cung ứng cần có khả năng phản ứng nhanh và duy trì sự ổn định để đáp ứng mô hình JIT. Doanh nghiệp phải bố trí vị trí nhà máy và kho nguyên liệu hợp lý, đồng thời xây dựng hệ thống dữ liệu tồn kho được đồng bộ giữa các bộ phận. Bên cạnh đó, cần có phương án dự phòng để đối phó với rủi ro như đứt gãy chuỗi cung ứng hoặc biến động thị trường, giúp duy trì sản xuất không bị gián đoạn. - Quy trình sản xuất tinh gọn, chuẩn hoá
Doanh nghiệp cần xây dựng một quy trình sản xuất được thiết kế tinh gọn và chuẩn hoá ở mọi công đoạn. Việc áp dụng các phương pháp như Lean Manufacturing, 5S, Kanban cùng với tự động hoá tại những khâu phù hợp không chỉ giúp giảm thiểu sai sót mà còn đảm bảo sự đồng nhất về chất lượng sản phẩm. Khi quy trình sản xuất được tối ưu, mô hình JIT mới có thể vận hành trơn tru và phát huy hiệu quả tối đa. - Năng lực số hóa & hệ thống quản trị dữ liệu
Một nền tảng số hóa mạnh mẽ là yếu tố then chốt để JIT hoạt động hiệu quả. Doanh nghiệp cần triển khai các hệ thống quản trị hiện đại như ERP, MES, WMS nhằm quản lý nguyên vật liệu, tồn kho và tiến độ sản xuất theo thời gian thực. Các công cụ này không chỉ hỗ trợ cảnh báo sớm và theo dõi hiệu suất, mà còn cung cấp bảng điều khiển trực quan giúp nhà quản lý dễ dàng đưa ra quyết định kịp thời và chính xác. - Nhân sự được đào tạo & văn hoá cải tiến liên tục
Con người vẫn luôn là trung tâm của việc triển khai JIT thành công. Doanh nghiệp cần đầu tư đào tạo đội ngũ nhân viên để nắm vững các phương pháp sản xuất tinh gọn và sử dụng hiệu quả công cụ quản trị hiện đại. Đồng thời, việc xây dựng văn hoá cải tiến liên tục (Kaizen) sẽ khuyến khích nhân sự chủ động tìm kiếm giải pháp, tối ưu công việc và góp phần duy trì lợi thế cạnh tranh bền vững.
Có thể nói, JIT không chỉ là công cụ cắt giảm chi phí mà còn là chiến lược giúp doanh nghiệp nâng cao sức cạnh tranh trong môi trường đầy biến động. Tuy nhiên, để JIT vận hành hiệu quả, doanh nghiệp cần một hệ thống quản trị đủ mạnh để kiểm soát và quản trị sản xuất toàn diện theo thời gian thực. Đây chính là vai trò cốt lõi của ERP – nền tảng giúp biến triết lý JIT thành hiện thực thông qua số hóa dữ liệu, tự động hóa quy trình và tối ưu nguồn lực.
Với nền tảng kinh nghiệm và đội ngũ chuyên gia giàu năng lực, CMC Consulting không chỉ mang đến giải pháp công nghệ, mà còn sở hữu kinh nghiệm triển khai ERP cùng giải pháp quản trị hiện đại cho nhiều ngành nghề. CMC Consulting cam kết sẽ đồng hành cùng doanh nghiệp trong hành trình loại bỏ lãng phí, kiểm soát chi phí và bứt phá hiệu quả vận hành, tăng trưởng bền vững.
CMC Consulting
25/09/2025
190
